بیمه چرا

اوراق قرضه چیست؟

دوره مقدماتی - جلسه بیست و دوم

اوراق قرضه چیست؟

از اوراق قرضه (Bond) به‌عنوان یکی از روش‌های کسب درآمد ثابت نام می‌برند. (سهام با درآمد ثابت – Fixed Income Security – نوعی از سرمایه‌گذاری به‌شمار می‌آیند که در آنها مبلغی ثابت به‌عنوان سود سرمایه‌گذاری لحاظ شده و در انتها همراه با کل سرمایه به سرمایه‌گذار بازگردانده می‌شود).

این اوراق مانند وامی می‌باشند که توسط سرمایه‌گذار به سرمایه‌پذیر (که معمولاً یک شرکت و یا دولت) داده می‌شود. اوراق قرضه را می‌توان به مانند یک IOU )IOU مخففی از جمله I Owe You به زبان انگلیسی می‌باشد که معنی “من به شما بدهکار می‌باشم” را می‌دهد.)

IOU ها مدارکی‌ هستند که نشان‌دهنده بدهکار بودن شخصی به شخص دیگر می‌باشند. اوراق قرضه توسط شرکت‌ها، شهرداری‌ها، ایالت‌ها و دولت‌های حاکم جهت تأمین مالی پروژه‌ها و عملیات اجرایی آنها استفاده می‌شود.

سرمایه‌گذاران در اوراق قرضه به‌عنوان طلبکاران سرمایه‌پذیر شناخته می‌شوند. جزئیات اوراق قرضه شامل اطلاعاتی در خصوص زمان بازپرداخت اصل وام به وام‌دهنده بوده و عموماً شامل بندهایی در مورد متغیرات و میزان سود ثابت پرداختنی می‌باشد.

نکات کلیدی:

1. اوراق قرضه واحدهایی از بدهی‌های شرکت‌ها بوده که به‌عنوان سهام و دارایی‌های قابل معامله عرضه می‌شوند.
2. اوراق قرضه را نوعی ابزار کسب درآمد ثابت محسوب می‌کنند. این اوراق از زمان‌های دور همراه با پرداخت مبلغی ثابت به‌عنوان سود به طلبکاران بوده است. امروزه از متغیرات و نرخ بهره شناور در این اوراق استفاده می‌شود.
3. قیمت اوراق قرضه با نرخ بهره دولتی هم‌گرایی معکوس دارند. وقتی نرخ بهره افزایش می‌یابد، قیمت اوراق قرضه افت می‌کنند و بالعکس.
4. اوراق قرضه تاریخ سررسیدهایی دارند که در آن اصل مبلغ باید به‌صورت کامل بازپرداخت شود.

 برای دیدن جلسه آموزشی قبلی لینک را دنبال نمایید.

برای دیدن جلسه آموزشی بعدی لینک را دنبال نمایید.

بیشتر بدانید...

صادرکنندگان اوراق قرضه

دولت‌ها و شرکت‌ها معمولاً از اوراق قرضه برای قرض گرفتن پول استفاده می‌کنند. دولت‌ها برای ساخت راه‌ها، مدارس، سدسازی و دیگر صنایع زیرساختی به اعتبارات نیازمند می‌باشند. هزینه‌های غیرمنتظره جنگ نیز می‌تواند به این نیاز دولت برای اعتبارات بیافزاید.

به‌نحوی مشابه، کارخانه‌ها معمولاً به دنبال گسترش کسب‌وکار خود با قرض گرفتن پول می‌باشند. این گسترش کسب‌وکار شامل خرید زمین و ساختمان، تجهیزات، به‌دست آوردن پروژه‌های سودده، ایجاد بخش تحقیق و توسعه و استخدام کردن کارکنان می‌باشد.

مشکلی که نهادهای بزرگ با آن مواجه است این است که آن‌ها معمولاً نیازمند پول بیشتری از مقدار متوسطی که بانک‌ها تأمین می‌کنند می‌باشند.

اوراق قرضه این مشکل را حل کرده و به سرمایه‌گذاران زیادی اجازه وام دادن به پروژه را می‌دهد. در واقع بازارهای قرضه عمومی

 (Public Debt Markets) به هزاران نفر از سرمایه‌گذاران اجازه سرمایه‌گذاری با مبلغ معینی را می‌دهد.

به‌علاوه، این بازارها به وام‌دهندگان اجازه می‌دهند تا اوراق خود را به دیگر سرمایه‌گذاران بفروشند و یا اوراق دیگر سرمایه‌گذاران را خریداری نمایند. البته پس از این که نهاد منتشرکنندهٔ اوراق افزایش سرمایه خود را انجام داد.

اوراق قرضه چطور کار می‌کنند؟

معمولاً ارواق قرضه را سهام‌هایی با درآمد ثابت (Fixed Income Securities) می‌نامند و در کنار سهام و معادل‌های نقدی به‌عنوان یکی از سه دسته از دارایی‌هایی محسوب می‌شوند که سرمایه‌گذاران با آن‌ها آشنا می‌باشند.

بسیاری از اوراق قرضه‌های دولتی و شرکتی به‌صورت عمومی مورد معامله قرار می‌گیرند، اما برخی از آنها در خارج از بازار

 (Over the Counter – OTC) مورد معامله قرار گرفته و یا به‌صورت خصوصی بین وام‌دهنده و وام‌گیرنده معامله می‌شوند.

زمانی که شرکت‌ها یا دیگر شخصیت‌های تجاری نیاز به پول برای تأمین مالی پروژه جدیدشان، حفظ و ادامه دادن پروژه‌های فعلی و یا بازپرداخت بدهی‌های کنونی خود دارند، ممکن است اوراق را به‌صورت مستقیم برای سرمایه‌گذاران صادر نمایند.

وام‌گیرنده (صادرکننده اوراق) اوراقی را صادر می‌کند که در آن بندهایی در مورد وام، مقدار و نرخ بهره پرداختی و سررسید بازپرداخت اصل وام وجود دارد که به این تاریخ به اصطلاح “Maturity Date” اطلاق می‌گردد.

مقدار بهره پرداختنی (کوپن) مبلغ پولی است که وام‌دهندگان برای وام دادن به صادرکننده اوراق دریافت می‌نمایند. نرخ بهره‌ای که مقدار پرداختی‌ها را تعیین می‌نماید را به‌عنوان “نرخ کوپن” نیز می‌شناسند.

قیمت اولیه اوراق قرضه (در ایالات متحده) معمولاً در قیمتی پایه در حدود 100 یا 1000 دلار بسته به هر ورق می‌باشد. قیمت واقعی این اوراق در بازار در واقع بستگی به چند فاکتور دارد: میزان اعتبار صادرکننده اوراق، تاریخ انقضای این اوراق و نرخ کوپنی که البته باید با نرخ بهره در زمان صدور اوراق قیاس شود. ارزش اسمی این اوراق زمانی که این اوراق منقضی شدند به خریدار بازگردانده خواهد شد.

بیشتر این اوراق می‌توانند توسط وام‌دهندهٔ اولیه به دیگر سرمایه‌گذاران فروخته شوند. به‌بیانی دیگر، شخصی که در اوراق قرضه سرمایه‌گذاری می‌کند اجباری ندارد تا اوراق را تا تاریخ انقضای آن نگهداری کند.

همچنین بازپرداخت این اوراق توسط پذیرنده در حین کاهش نرخ بهره و یا پس از افزایش اعتبار وام‌پذیر نیز امری متداول می‌باشد. وام‌پذیر می‌تواند دوباره اوراق بازپرداخت شده را با قیمتی کمتر صادر نماید.

ویژگی‌های اوراق قرضه

بیشتر اوراق قرضه ویژگی‌های پایه مشابهی دارند که از آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. قیمت اسمی:  مقدار مبلغی است که اوراق در تاریخ انقضای خود ارزش خواهد داشت. همچنین قیمت اسمی به مبلغی اشاره دارد که وام‌پذیر حین محاسبه بهره پرداختنی از آن استفاده می‌کند.
2. نرخ کوپن:  نرخی است که براساس آن وام‌پذیر اقدام به پرداخت بهرهٔ پرداختنی‌اش می‌نماید این نرخ با درصد مشخص می‌شود. برای مثال، نرخ کوپن 5 درصدی به این معنی است که صاحب اوراق به‌ازای هر 1000 دلار ارزش اسمی، مبلغ 50 دلار را سالانه دریافت خواهد نمود. (1000 دلار ارزش اسمی * 5 درصد نرخ کوپن = 50 دلار سود پرداختی سالانه)
3. تاریخ کوپن:  به تاریخی اطلاق می‌شود که در آن سرمایه‌پذیر پرداخت بهره‌ها را انجام می‌دهد. این پرداخت‌ها در هر تاریخی می‌توانند انجام شوند و محدودیتی از این بابت وجود ندارد اما اکثر پرداختی‌ها به‌صورت استاندارد و شش ماه یک بار انجام می‌شوند.
4. تاریخ انقضا:  تاریخی است که ورق قرضه در آن منقضی شده و سرمایه‌پذیر نسبت به بازپرداخت اصل وام اقدام می‌کند.
5. قیمت صدور:  قیمتی است که منتشرکنندهٔ اوراق با آن اوراق خود را به فروش می‌رساند.

دو ویژگی “اعتبار وام‌پذیری و تاریخ انقضای اوراق” دو اصل اساسی در تعیین نرخ کوپن اوراق قرضه می‌باشند. اگر صادرکننده اوراق از اعتبار خوبی برخوردار نباشد، ریسک عدم بازپرداخت وام‌ها بیشتر خواهد شد، و به همین سبب باید نرخ بهره (نرخ کوپن) بیشتری نیز برای این اوراق در نظر گرفته شود.

همچنین اوراق قرضه‌ای که تاریخ انقضای‌شان در زمان دوری تعیین شده است نیز دارای نرخ بهره بالاتری می‌باشند. این نرخ کوپن بالاتر برای جبران تغییرات و خسارات ناشی از نرخ بهره دولتی احتمالی و نرخ تورم در آینده می‌باشد.

اعتباردهی به شرکت‌ها و اوراق قرضه‌شان توسط مؤسسات اعتبارسنجی مانند Standard and Poor’s، Moody’s، و Fitch Ratings (در ایالات متحده) انجام می‌شود.

اوراقی با بالاترین درجه کیفی را در سطح “هم‌تراز با سرمایه‌گذاری” (Investment Grade) قرار می‌دهند، این دسته از اوراق شامل اوراق منتشره توسط دولت ایالات متحده آمریکا و شرکت‌هایی با پایداری بسیار بالا، مانند شرکت‌های رده صنایع همگانی می‌باشد.

اوراقی که این ویژگی‌ها را نداشته و پرداختی‌های به موقعی ندارند را “اوراق با بهره بالا و یا “اوراق به دردنخور” نام‌گذاری می‌کنند. این اوراق ریسک بازگشت سرمایه بالایی در آینده دارند و به همین سبب سرمایه‌گذاران درخواست نرخ کوپنی بالاتر جهت جبران کردن این ریسک می‌کنند.

دسته‌بندی اوراق قرضه

چهار دسته اصلی از اوراق قرضه در بازارها معامله می‌شوند. با این وجود، ممکن است شما اوراقی تحت عنوان “اوراق قرضه خارجی – Foreign Bonds”  را در بازار مشاهده نمایید. این اوراق توسط شرکت‌ها و دولت‌ها بر روی برخی از پلتفورم‌ها عرضه می‌شوند. (اوراق قرضه خارجی به آن دسته از اوراقی گفته می‌شود که توسط یک شرکت و یا دولت خارجی در بازار داخلی یک کشور دیگر به‌منظور جذب سرمایه عرضه می‌شوند.

 چهار دسته اصلی از اوراق عبارتند از:

1. اوراق مشارکت (Cooperation bonds): این اوراق توسط شرکت‌ها منتشر می‌شوند. شرکت‌ها صدور اوراق قرضه را در بسیاری از موارد  به وام گرفتن از بانک‌ها برای تأمین مالی بدهی‌هایشان ترجیح می‌دهند. زیرا بازارهای اوراق قرضه موارد بهتری را با نرخ بهره پایین‌تر پیشنهاد می‌دهند.
2. اوراق شهری وابسته به شهرداری  (Municipal bonds): این اوراق توسط شهرداری‌ها و یا مراکز مدیریتی ایالات منتشر می‌شوند. برخی از این اوراق شهرداری به سرمایه‌گذاران، سود بدون مالیات را پیشنهاد می‌دهند.
3. اوراق دولتی (Government bonds):  این اوراق به‌مانند اوراقی هستند که توسط خزانه‌داری ایلات متحده آمریکا منتشر می‌شوند. اوراق قرضه صادره از خزانه‌داری با تاریخ انقضای یک ساله یا کمتر را “قبض” می‌نامند. در حالی که اوراقی با تاریخ انقضای بین 1 تا 10 سال را “اوراق رسمی” نام‌گذاری کرده، و اوراقی که بیش از 10 سال به انقضای آنها باقیست را “اوراق – Bonds” نام‌گذاری می‌نمایند.
4. اوراق واسطه‌ای (Agency Bonds): این اوراق توسط مؤسسات دارای تأییدیه از دولت مانند Fennie Mae و یا Freddie Mac منتشر می‌شوند.

انواع اوراق قرضه

اوراق قرضه در انواع بسیار زیادی برای سرمایه‌گذاران صادر می‌شوند. آنها می‌توانند توسط نرخ و یا نوع بهره و پرداخت‌های کوپنی، بازخرید شدن‌شان توسط منتشرکننده و دیگر ویژگی‌هایشان طبقه‌بندی شوند.

اوراق بهره با کوپن صفر (Zero – Coupon Bonds) دسته‌ای از اوراق می‌باشند که سودی به خریدار پرداخت نکرده و در قبال آن با تخفیفاتی که برای سرمایه‌گذار در نظر می‌گیرد، در حین بازپرداخت اصل وام او را به سود می‌رساند. اوراق قرضه منتشره خزانه‌داری ایالات متحده از این نوع اوراق می‌باشند.

اوراق قابل تبدیل (Convertible Bonds) ابزارهایی استقراضی با ویژگی‌ای خاص می‌باشند که به خریدار این اوراق اجازه می‌دهد تا در بعضی مواقع بدهی خود را به سهام تبدیل کنند. البته این موضوع به مواردی مانند قیمت سهم مدنظر در آن زمان نیز بستگی دارد.

برای مثال، شرکتی را در نظر بگیرید که برای تأمین مالی پروژه جدید خود نیاز به قرض گرفتن 1 میلیون دلار سرمایه دارد. آن‌ها این سرمایه را با انتشار اوراقی با نرخ بهره (نرخ کوپنی) 12 درصدی با تاریخ انقضای 10 ساله جذب می‌نمایند. با این حال،  اگر آنها بدانند که برخی از سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند تا این اوراق را با نرخ بهره 8 درصد خریداری کرده و در قبالش، امکان تبدیل اوراقشان به سهام (پس از رسیدن قیمت سهام به سطح خاصی از قیمت) را داشته باشند، ممکن است تمایل پیدا کنند تا اوراق قرضه‌شان را بدین شکل منتشر نمایند.