سود یا زیان اقتصادی چیست؟
دوره مقدماتی - جلسه سی و یکم
سود یا زیان اقتصادی چیست؟
سود یا زیان اقتصادی (Economic Profit or Loss) برابر با تفاوت بین درآمدهای به‌دست آمده از فروش و هزینه‌های انجام شده می‌باشد. همچنین باید در نظر داشته باشیم که هزینه‌های فرصت از دست رفته (Opportunity Costs) نیز جزو این دسته از هزینه‌ها به‌شمار می‌آید. در محاسبه سود اقتصادی، هزینه‌های فرصت از دست رفته و هزینه‌های آشکار (Explicit Costs) از کل درآمد کسب‌شده کسر می‌گردد. هزینه‌های فرصتِ از دست رفته هزینه‌های ضمنی‌ای هستند که توسط مدیریت شناسایی شده و بسته به سناریوها و دیدگاه‌های متفاوت فرق می‌کند.
نکات کلیدی:
- سود اقتصادی حاصل کسر هزینه‌های فرصت از دست رفته و هزینه‌های آشکار از درآمد کسب‌شده می‌باشد.
- هزینه‌های فرصت از دست رفته به مقدار سودهایی گفته می‌شود که یک کسب‌وکار با انجام دیگر کارها از دست می‌دهد.
- سود اقتصادی برای بررسی داخلی استفاده می‌شود و نیازی به افشای عمومی آن‌ها وجود ندارد.
برای دیدن جلسه آموزشی قبلی لینک را دنبال نمایید.
برای دیدن جلسه آموزشی بعدی لینک را دنبال نمایید.
درک مفهوم سود یا زیان اقتصادی
سود اقتصادی معمولاً همراه با سود حسابداری مورد بررسی قرار می‌گیرد. سود حسابداری (Accounting Profit) برابر با مقدار سودی است که شرکت در صورت سود و زیان خود (Income Statement) نشان می‌دهد. سود حسابداری به بررسی میزان جریان نقدی ورودی به شرکت و مقایسه آن با میزان جریان خروجی از شرکت می‌پردازد و یکی از بخش‌های مورد نیاز برای شفافیت مالی
(Financial Transparency) شرکت‌ها می‌باشد. از سویی دیگر، سود اقتصادی در صورت‌های مالی شرکت‌ها ثبت نمی‌گردد و نیازی به بررسی شدن توسط نهادهای قانون‌گذار، سرمایه‌گذاران و یا مؤسسات مالی ندارد. سود اقتصادی یک نوع از تحلیل‌هایWhat if? ) چه می‌شد اگر؟) می‌باشد. شرکت‌ها ممکن است از سود اقتصادی در زمان مواجه شدن با چند انتخاب برای افزایش سطوح تولید و یا انجام دیگر تولیدات استفاده نمایند. سود اقتصادی می‌تواند یک معیار برای کسب سود در شرکت را به وجود بیاورد. محاسبهٔ میزان سود اقتصادی می‌تواند بسته به نوع شخصیت اقتصادی و سناریوی مدنظر متفاوت باشد. به‌طور کلی، می‌توان این سود را به‌شکل فرمولی که در ادامه آمده است محاسبه نمود:
Economic profit = revenues – explicit costs – opportunity costs
سود اقتصادی = درآمدها – هزینه‌های آشکار – هزینه‌های فرصت از دست رفته
سود یا زیان اقتصادی از دست رفته
در این معادله، با خارج کردن هزینه‌های فرصت از دست رفته می‌توانیم به سود حسابداری (Accounting Proft) دست پیدا کنیم. اما اگر هزینه‌های فرصت از دست رفته را نیز از کل کسر نماییم، می‌توانیم وضعیت فعلی را با وضعیت‌های دیگری که شرکت می‌توانست از آن‌ها استفاده کند مقایسه نماییم. شرکت‌ها هزینه‌های آشکار خود را در صورت سود و زیان به نمایش می‌گذارند. سود حسابداری در آخرین خط از صورت سود و زیان، به‌صورت مجموع درآمد پس از کسر شدن از هزینه‌های مستقیم، غیرمستقیم و هزینه‌های مالی نوشته می‌شود. بهای تمام شده کالاهای فروش رفته (Cost of goods sold – COGS) نیز یکی از اساسی‌ترین هزینه‌های آشکار در بررسی هزینه‌های شرکت می‌باشد. بنابراین، این معادله می‌تواند به روشنی هزینه‌های فرصت از دست رفته شرکت را نشان داده و میزان سود به‌ازای هر واحد را به‌نمایش بگذارد. سود اقتصادی ممکن است برای انجام مقایسه بین درآمدهای احتمالی انتخاب هر یک از گزینه‌ها مورد استفاده قرار گیرد. اشخاصی که کسب‌وکارهای خودشان را راه‌اندازی می‌کنند ممکن است از سود اقتصادی به‌عنوان یک معیار برای بررسی سال اول کسب‌وکارشان استفاده نمایند. در شرکت‌های بزرگ، مدیران کسب‌وکار می‌توانند به سودهای ناخالص، سود عملیاتی و سود خالص به‌دست آمده در فازهای مختلف عملیات کسب‌وکاری شرکت نگاه بیاندازند.
هزینه‌های فرصت از دست رفته (Opportunity Costs) چیست؟
هزینه‌های فرصت از دست رفته می‌توانند برای بررسی عمیق‌تر تصمیمات تجاری به‌کار گرفته شوند، به‌خصوص زمانی که موارد مورد انتخاب دیگری نیز برای شرکت وجود دارد. شرکت‌ها ممکن است به هزینه‌های فرصت از دست رفته در زمان‌هایی نگاه بیاندازند که در حال تولید چند محصول اما با مقادیر مختلف می‌باشند. هزینه‌های فرصت از دست رفته مطلق نمی‌باشند و می‌توان آن‌ها را جزو هزینه‌های ضمنی
(Implicit Costs) دسته‌بندی کرد. آنان می‌توانند بسته به تخمین‌های مدیریت و شرایط بازار متفاوت باشند. به‌طور کلی، هزینه‌های فرصت از دست رفته برابر با مقدار سود حسابداری می‌باشند که در صورت انتخاب یک گزینه دیگر در شرکت به‌دست می‌آمد.
مثال‌هایی از سود اقتصادی
یک شخص کسب‌وکار جدیدش را راه‌اندازی می‌کند و این کسب‌وکار جدید او حدود صدهزار دلار هزینه دربردارد. در طی سال اول عملیات، این کسب‌وکار مقدار درآمدی برابر با صدوبیست‌هزار دلار به‌دست می‌آورد. با یک حساب ساده می‌توان متوجه شد که سود حسابداری این شرکت در طی این سال برابر با بیست هزار دلار بوده است. هر چند، اگر شخص مورد نظر در کار قبلی خودش باقی می‌ماند، می‌توانست طی این سال حدود چهل و پنج هزار دلار درآمد داشته باشد. در این مثال، سود اقتصادی شخص مدنظر برابر با این تساوی می‌باشد:
$120,000 – $100,000 – $45,000 = -$25,000
این محاسبات تنها سال اول این کسب‌وکار را مدنظر گرفته‌اند. اگر بعد از سال اول، هزینه‌ها به رقمی برابر 10.000 دلار کاهش یابد، می‌توان چشم‌انداز کسب سود بیشتری را در سال‌های آینده برای این کسب‌وکار در نظر داشت. اگر سود اقتصادی با عدد صفر برابر شود، این شرکت در وضعیت سود نرمال (Normal Profit) قرار خواهد گرفت. در هنگام استفاده از سود اقتصادی برای مقایسه سود ناخالص، یک شرکت ممکن است به سناریوهای متفاوتی نگاه بیاندازد. در این مورد، سود ناخالص موضوع اصلی مورد توجه شرکت است، و شرکت هزینهٔ فرصت از دست رفته را به‌ازای هر واحد از آن کسر می‌کند.
Economic profit = revenue per unit – COGS per unit – unit opportunity cost
سود اقتصادی = درآمد به ازای هر واحد – هزینه بهای تمام شده به ازای هر واحد فروش رفته – هزینه فرصت از دست رفته از دست رفته به ازای هر واحد
مثال دیگر در مورد سود و زیان های اقتصادی
اگر یک شرکت ده دلار به‌ازای فروش هر تی‌شرت به‌دست بیاورد و به ازای فروش همان تی‌شرت‌ها، پنج دلار هزینه کند واحد سود ناخالصی برابر با پنج دلار خواهیم بود. با این وجود، اگر این شرکت شلوارها را با قیمت ده دلار و هزینهٔ دو دلار به‌ازای هر واحد تولید کند، در آن زمان هزینه فرصت از دست رفته برابر با هشت دلار می‌گردد و ما شاهد سود اقتصادی‌ای به‌شرح زیر خواهیم بود:
$10 – $5 – $8 = -$3
با برابر در نظر گرفتن همهٔ شرایط، این شرکت می‌توانست سه دلار بیشتر به‌ازای هر واحد از فروش‌های خود را به‌دست بیاورد. اگر به‌جای تی‌شرت، شلوار تولید می‌کرد. بنابراین، مبلغ -3 دلار به‌عنوان ضرر اقتصادی (Economic Loss) در نظر می‌گیرند. شرکت‌ها می‌توانند از این نوع تحلیل برای تصمیم‌گیری در مورد سطوح تولیدی استفاده نمایند. بررسی سناریوهای پیچیده بیشتر خود می‌تواند منجر به هزینه‌های غیرمستقیم و یا ایجاد هزینه‌های ضمنی شود. البته تمامی آن‌ها بستگی به هزینه‌های انجام شده برای انجام این کسب‌وکارها به‌علاوه قرارگیری کسب‌وکار در هر یک از فازهای متفاوت چرخه کسب‌وکاری (Business Cycle) نیز دارد.