خودکشی
در صورت فوت بیمه شده به علت خودکشی (سقوط از ارتفاع) در سال چهارم بیمه عمر بیمه گر چگونه عمل می کند؟
الف ) سرمایه فوت به اضافه اندوخته بیمه نامه را می پردازد.
ب) فقط اندوخته را می پردازد.
ج) هیچ تعهدی در جبران خسارت ندارد.
د) سرمایه فوت به علاوه فوت به علت حادثه بعلاوه اندوخته را می پردازد.
اولین بار این اصطلاح را دفونن فرانسوی در سال ۱۷۳۷ به کار برد. بر اساس تعریف مورد توافق جهانی، خودکشی تنها راه و آخرین راه برای از بین بردن خود آگاهی فرد در مورد خود است. اصطلاح خودکش تنها زمانی استفاده میشود که اولا شخص آگاهانه اقدام کرده باشد و ثانیا منجر به از دست رفتن خود گردد، اما در صورتی که فردی اقدام به خودکشی کند ولی نتیجه مرگباری نداشته باشد، به آن «اقدام به خودکشی» یا «شبه خودکشی» می گویند. در شبه خودکشی انگیزه اصلی معمولا مرگ نیست بلکه فرد برای انتقام جویی، قدرت نمایی، اعمال فشار یا جلب توجه به این کار می پردازد، ولی ممکن است منجر به مرگ هم بشود.
به هر ترتیب مهم ترین عامل از منظر بیمه ای در مقوله خودکشی، آگاهانه و عمدی بودن آن است؛ چرا که بیمه شده با قصد قبلی اقدام به از بین بردن خود می کند. حال سوال اینجاست که اگر بیمه شده ای عمدا خطر موضوع بیمه نامه را که همان فوت بیمه شده است، محقق سازد، آیا بیمه گر خسارتی پرداخت می نماید یا خیر؟
در جواب این سؤال دو دیدگاه مطرح است. دیدگاه اول که در صنعت بیمه کشور ما مرسوم نیست، این است که عمد بیمه گذار (یا بیمه شده) در هر صورت جزو استثنائات هر بیمه نامه ای بوده و از شمول تعهدات بیمه گر خارج است؛ لذا چون بیمه گذار یا بیمه شده عملا ریسک بیمه گر را نه تنها تشدید کرده اند بلکه آن را به ۱۰۰ درصد افزایش داده اند خسارت به هیچ وجه قابل پرداخت نیست. البته در بیمه های عمر ذخیره دار بیمه گر می تواند ذخیره ریاضی بیمه نامه را که ارزش ریالی بیمه نامه عمر است، محاسبه نموده و به ذینفعان بپردازد. این دیدگاه از این منظر صحیح است که اگر جز این باشد، هرکس دچار مشکلات مالی می شود و یا به هر دلیل مایل به خودکشی می شود، برای رفاه حال بازماندگان خود اقدام به خرید یک یا چند بیمه عمر می کند و پس از خودکشی بیمه گران را ملزم به پرداخت خسارتی حتمی و غیر محتمل می نماید. این موضوع برخلاف مکانیزم بیمه گری و اصل احتمال وقوع خطر بین صفر و یک بوده و اساسا سرمایه فوت درصورت خودکشی غیر قابل پرداخت است.
طرفداران دیدگاه دوم معتقدند که ممکن است خودکشی ریسک بیمه گران را افزایش دهد، اما گناه بازماندگان و خانواده فردی که اقدام به خودکشی کرده است چیست؟ مگر جز این است که بیمه عمر برای تامین رفاه اعضای خانواده قدم به عرصه نهاده است؟
بر طبق این دیدگاه که صاحب نظران علم بیمه در ایران نیز به آن معتقدند باید تحت شرایطی ریسک بیمه گر را کاهش داده و پوشش بیمه عمر را، به فوت به علت خودکشی نیز ارائه دهیم. برای انجام این کار، پرداخت سرمایه فوت را در ۲ سال اول بیمه نامه از شمول تعهدات بیمه گر خارج ساخته اند؛ یعنی اگر فردی اقدام به خرید بیمه نامه نماید و در 2 سال اول خودکشی کند، سرمایه فوت پرداخت نمی شود و تنها اندوخته بیمه نامه پرداخت می شود، اما اگر خودکشی پس از این مدت اتفاق بیفتد، بیمه گر علاوه بر اندوخته بیمه نامه، سرمایه فوت را نیز پرداخت می نماید.
دلیل ایجاد این محدودیت در تعهدات بیمه گر این است که بیمه گران معتقدند اگر فردی با قصد قبلی برای خودکشی، اقدام به خرید بیمه نامه نماید باید حداقل ۲ سال صبر نماید و پس از آن اقدام به خودکشی کند. از آنجا که اکثر قریب به اتفاق خودکشی ها ناشی از احساسات و عوامل مقطعی بوده و گذشت زمان حتی بعضا گذشت تنها چند روز، نظر فرد را کاملا عوض می کند؛ بنابراین احتمال اینکه این فرد پس از دو سال هنوز مایل به خودکشی باشد، بسیار کاهش می یابد. از طرفی اگر بیمه گذار قبل از خرید بیمه نامه قصد خودکشی نداشته باشد و پس از گذشت ۲ سال به دلایل مختلف اقدام به خودکشی کند و خود را از بین ببرد، این حق او و خانواده اوست که از پوشش بیمه عمر برخوردار باشند. لذا در این موارد بیمه گرحتی فوت ناشی از خودکشی را پس از گذشت 2 سال از بیمه نامه مستثنا نمیکند. در واقع این دسته از بیمه گران در این بخش به نوعی رسالت اجتماعی صنعت بیمه را لحاظ نموده و بیشتر از در نظر گرفتن سود برای خود، در فکر ارائه پوشش به افراد جامعه بوده اند، به نحوی که برای افراد جامعه سود آور باشد.
پ ن: شرکت های بیمه در ایران در خصوص پرداخت سرمایه فوت به علت خودکشی پس از دو سال برخورد متفاوتی دارند که این موضوع را در شرایط عمومی بیمه نامه های عمر و سرمایه گذاری مکتوب میکنند. پیشنهاد میشود در این خصوص به شرایط عمومی بیمه نامه رجوع شود.
برای دیدن سوال بعدی این لینک را دنبال نمایید.
برای دیدن سوال قبلی این لینک را دنبال نمایید.